نکات ترجمه برای مترجمین و آنان که ترجمه را دوست دارند

نکات ترجمه برای مترجمین و آنان که ترجمه را دوست دارند

این مطلب نخستین بار در سایت musavis.com منتشر شده و با کسب اجازه از نویسنده در این وبلاگ بازنشر گردید.

بسیاری از افراد بر این باورند که ترجمه کار ساده‌ای است، و برای ترجمه کردن، تنها کاری که باید انجام دهید جایگزینی متن مبداء با کلمات معادل در زبان مقصد است. ای کاش اینطور بود، اما چنین فرضی کاملاً اشتباه است، چراکه برخی عبارات، در صورت ترجمه تحت‌اللفظی یا همان ترجمه لغت به لغت، اساساً بی‌معنی خواهند بود. ترجمه فرآیندی بسیار پیچیده است که در آن، مترجم باید عوامل متعددی را در نظر بگیرد، از جمله ژانر یا نوع متن و سبک و سیاق متن مبداء (آنچه باید ترجمه شود)، مهارت در ترجمه متن مورد نظر، مدت زمان اختصاص یافته به پروژه ترجمه، و غیره. با جستجوی ساده‌ای در اینترنت، به نتایج متعددی دست پیدا خواهید کرد که هرکدام از دیدگاه متفاوتی به ترجمه نگاه کرده و یافته‌ها و تجربه‌های ارزشمند خود را در اختیارتان قرار می‌دهند.

در این نوشتار کوتاه، چکیده نکات برتر در زمینه ترجمه شفاهی و کتبی تقدیم حضورتان می‌گردد.

نکات ترجمه شفاهی

مهم‌ترین و کلیدی‌ترین رهنمودها درباره ترجمه شفاهی:

1. پیش از ترجمه شفاهی، با موضوع سخنرانی به طور کامل آشنا شوید.
2. نکات کلیدی مربوط به سخنرانی را یادداشت کنید. طی فرآیند ترجمه شفاهی، قطعاً به کار خواهد آمد.
3. پیش از انجام ترجمه شفاهی، معنی و مفهوم واژگان و اصطلاحات خاص سخنرانی را به زبان مقصد برگردانید.
4. برای ترجمه‌های پیاپی (Consecutive Translation)، ایجاد ارتباط دوستانه با سخنران یا فردی که قرار است برای ایشان ترجمه کنید بسیار حائز اهمیت است.
5. به خاطر داشته باشید: کلمات را نجوید! یکی از مشخصه‌های بارز یک مترجم شفاهی زبده، ادای صحیح و شمرده کلمات است.
6. در پایان سخنرانی، چکیده‌ای از فرازهای سخنرانی را در دست داشته باشید. این کار برای اختتام موفق سخنرانی معجزه می‌کند.
7. آماده پاسخگویی سریع باشید و توان کار در شرایط دشوار و استرس‌زا را در خود تقویت کنید.
8. سعی کنید از کاری که انجام می‌دهید لذا ببرید! شما فرصت دوباره‌ای برای این کار نخواهید داشت.
9. پیام صریح و شفاف سخنران را با بهترین واژگان ممکن به مخاطبین خود منتقل کنید.

نکات ترجمه کتبی

ترجمه کتبی یا ترجمه نوشتاری، چیزی کاملاً متمایز از سایر انواع ترجمه است. اگر بخواهم ترجمه شفاهی را با ترجمه کتبی مقایسه کنم، مقایسه‌ای بین تئاتر (ترجمه شفاهی) و بازیگری فیلم (ترجمه کتبی) در ذهنم تداعی می‌شود. در ترجمه کتبی یک قانون وجود دارد، “نیاز نیست سریعاً عکس‌العمل نشان دهید!”؛ در عوض می‌توانید از زمان خود استفاده نموده و فکر کنید، واژگان معادل بهتر را انتخاب کنید، از دوس همیشگی‌تان “دیکشنری” کمک بگیرید، یا حتی با یک متخصص امر مشورت کنید. همانند سایر انواع ترجمه، ترجمه نوشتاری نیز باید معنا، مفهوم، و آهنگ زبان مبداء را حفظ کند. من به رعایت این سه مورد + اطمینان از عدم جاافتادگی، می گویم “امانتداری”.

طی چندین سال فعالیت ترجمه حرفه‌ای، نکاتی که در زمینه ترجمه نوشتاری علاقمندم به شما منتقل کنم عبارتند از:

1. معنا را ترجمه کنید، نه کلمات را!
2. به درک و شعور خودتان اعتماد کنید – به هنگام ترجمه متون دشوار، بسیار به شما کمک خواهد کرد.
3. درصورتیکه ترجمه حساس و تخصصی است، حتماً از کمک و راهنمایی فرد بومی (native)  در آن زبان کمک بگیرید. اگر لازم به پرداخت هزینه است، این هزینه را پرداخت کنید، چراکه هزینه برای یادگیری و استفاده از تجربه دیگران، سرمایه‌گذاری برای آینده است.
4. هیچگاه پروژه‌ای را که در حیطه تخصص شما قرار نمی‌گیرد نپذیرید. آبرو و ایجاد یک تصویر حرفه‌ای از خودتان را به درآمد ترجیح دهید.
5. به یاد داشته باشید: مهارت‌ و تبحر در ترجمه طی زمان حاصل می‌شوند.
6. به هنگام ترجمه متون حرفه‌ای یا تخصصی، ریزه‌کاری‌ها ترجمه در محصول نهایی ارائه شده به مخاطب به وضوح نمایان می‌شوند. به آنها توجه ویژه داشته باشید.
7. شک نکنید که ترجمه خوب، ارزش زمان اختصاص داده شده به آنرا دارد.
8. نحوه سازماندهی مستندات در یک کشور، ممکن است در کشور دیگر قابل درک نباشد. همیشه تلاش کنید از یک روش متعارف و قابل فهم برای همه افراد با هر سطح از دانش استفاده نموده و با آنها ارتباط برقرار کنید.
9. در ترجمه نوشتاری، همواره از سبک و سیاق نوشتاری نویسنده اصلی (نوشتار طنزگونه، جدی و منتقدانه، محاوره‌ای، علمی، و غیره) پیروی کنید.